Karta informacyjna

Początki wsi: Bratkowice swymi początkami sięgają XIV wieku. Większość historyków utożsamia je z średniowieczną osadą Donatową. Bratkowice (Donatowa), lokowane na południowym skraju olbrzymiej niegdyś Puszczy Sandomierskiej, w ciągu wieków powiększała swój obszar przez zagospodarowywanie terenów leśnych.

Właściciele: Bratkowice należały do dóbr królewskich. W średniowieczu, jako królewszczyzna, wchodziły razem z sąsiednią Mrowla w skład tenuty (dzierżawa) ropczyckiej. Dobra te w XV stuleciu dzierżawione były przez rodzinę Czyżowskich z Czyżowa. W 1. poł. XVI wieku tenutariuszami byli (kolejno): Janusz Świerczowski i Jan Tarnowski, kasztelan krakowski i hetman. W 1554 r. król Zygmunt August wymienił z Wawrzyńcem Spytkiem Jordanem Mrowlę i Bratkowice na Siedlec koło Niepołomic. Jednakże już 1580r. wsie te z powrotem wróciły do dóbr królewskich. Dzierżawili je Andrzej Tarnowski, po nim Jan Ossowski. W czasach nowożytnych ta część królewszczyzny zorganizowana została w specyficzny klucz dóbr zw. starostwem bratkowskim. W XVIII wieku dzierżawił je książę Antoni Lubomirski, wojewoda lubelski. W dobie zboru austriackiego starostwo bratkowskie przejęte zostało na rzecz skarbu cesarskiego i rychło rozprzedane. W XIX wieku kolejnymi właścicielami Bratkowic byli: Marceli Wyszkowski, Gabriel Jaworski, hrabia Domini Rey, Jan Christiani Grabiński i jego sukcesorzy. W początku XX wieku majątek dworski posiadał Adam Wiktor. W roku 1908 Bank Parcelacyjny przejął zadłużony majątek i rozparcelował.

Parafia: Parafia bratkowicka erygowana została w 1934 r., po wydzieleniu z parafii Mrowli. Bratkowice posiadają kościół pw. św. Jana Chrzciciela, murowany, wzniesiony w latach 1968 – 1970.

Inicjatywy gospodarczo-społeczne: Bratkowice leżą na niezbyt urodzajnej, piaszczystej glebie. Aby sprostać wyzwaniom dnia codziennego, bratkowianie od najdawniejszych czasów szukali źródeł dochodów w zajęciach pozarolniczych. Trudnili się bartnictwem, wyrobem dziegciu, smoły itp. Znajdowali zajęcia w przemysłach i rzemiosłach drzewnych. Ta zaradność i operatywność mieszkańców Bratkowic przybrała na sile w 2. poł. XIX i w XX wieku, kiedy popularne stały się wszelkie inicjatywy gospodarcze i społeczne. Od 1875 roku działała w Bratkowicach etatowa szkoła ludowa. W początku lat 70. XIX wieku bratkowianie utworzyli gminną kasę pożyczkową, a 1901 roku spółkę oszczędności i pożyczek nazwaną później Kasą Stefczyka. W 1906 roku założono straż pożarną. Zaradność mieszkańców przejawiała się także ich uczestnictwem w organizowaniu i budowie szkół i dwóch kolejnych świątyń.

Działalność niepodległościowa: Działalność niepodległościowa: Podczas II wojny światowej Bratkowice były mocno zaangażowane w ruch oporu. Funkcjonował tu placówka Armii Krajowej zorganizowana i dowodzona przez ppor. Józefa Rzepkę, ps. Rekin. W ostatnich dniach lipca 1944 roku, podczas akcji „Burza”, oddział ppor. Rzepki stoczył w rejonie Bratkowic kilka potyczek z wycofującymi się Niemcami. 27 lipca hitlerowcy bestialsko zamordowali 9 miejscowych partyzantów, kilku innych zginęło w potyczkach z Niemcami. Ich ofiarę upamiętniają dwa pomniki: jeden w centrum Bratkowic, drugi (w miejscu kaźni) przy drodze z Bratkowic do Trzciany.

Początki wsi: Mrowla została założona w 2. poł. XIV wieku. Po dwóch próbach lokacji, z 1347 i 1352 r., ostania, dokonana w roku 1367, okazała się udaną. Założycielem wsi był król Kazimierz Wielki.

Właściciele: Mrowla była wsią królewską. Do pocz. XIX wieku dzieliła los sąsiednich Bratkowic. W XV – XVI wieku wchodziła w skład tenuty (dzierżawy) ropczyckiej. W XVII – XVIII stuleciu należała do kilkuwioskowego, tzw. starostwa bratkowskiego. W czasie zaboru, w pocz. XIX wieku, wieś nabyła od austriackiego rządu rodzina Stadnickich. W 2. poł. XIX wieku właścicielami Mrowli byli już Franciszek i Józefa Dolińscy. Po zakończeniu II wojny światowej majątek Dolińskich został upaństwowiony i rozparcelowany.

Parafia: Parafia powstała w 2. poł. XIV wieku. Do 1934 r. tworzyły ją: Mrowla, Bratkowice, Budy Głogowskie, Lipie, Zabajka. Obecnie w parafii pozostały: Mrowla i Lipie. Kościół murowany, neogotycki, wybudowany został w latach 1896 – 1900 (wg projektu krakowskiego architekta Sławomira Odrzywolskiego). Patronem kościoła parafialnego jest św. Łukasz Ewangelista.

Początki wsi: Lokacja Błędowej miała miejsce w 1. ćwierci XV wieku. Od 1438 r. wieś wchodziła w skład klucza zgłobieńskiego, należącego do rycerz Spytka z Tarnowa.

Właściciele: W poł. XV wieku wieś należała do Jana Zgłobieńskiego, po nim do Spytka Jarosławskiego i Matwieja Wodziczki. W XVI -XVII w. klucz zgłobieński, a z nim i Błędowa, przechodził kolejno w ręce Odrowążów i Jordanów. W wieku XVIII władali tu Ciecierscy, a po nich Teodor i Antoni Lubomirscy, właściciele Boguchwały, oraz Paweł Starzyński. Na przełomie XVIII i XIX w. dobra boguchwalskie wraz z Błędową objęli w posiadanie Konarscy. W wieku XIX właścicielami wsi zostają najpierw Straszewscy, a po nich, spowinowaceni z nimi, Jędrzejowicze. Pod koniec XIX wieku dwór i obszar dworski zostaje sprzedany i rozparcelowany.

Parafia: Błędowa należała do parafii Zgłobień, później do Trzciany. W 1995 r. wydzielono z parafii Trzciana i erygowano nową parafię, Błędowę Zgłobieńską. Parafia posiada murowany kościół, pw. św. Wojciecha, wybudowany w 1982 r.

Początki wsi: Wieś powstała u schyłku XIV w. Jej lokację należy przypisać, podobnie jak w przypadku Świlczy czy Przybyszówki, ich pierwszym właścicielom, rodowi Rzeszowskich herbu Półkozic.

Właściciele: W ciągu XV i XVI wieku Rudna należała do kolejnych sukcesorów włości rzeszowskiej, noszących różne herby i przydomki. W końcu XVI stulecia wieś znalazła się w posiadaniu Krzysztofa Głowy (z Głogowa i Przybyszówki). W XVII i pocz. XVIII wieku dzieliła losy innych podrzeszowskich wsi, należąc do rozległych dóbr, najpierw Mikołaja Spytka Ligęzy, po nim, Lubomirskich. W 1726 r., drogą rodzinnych podziałów, znalazła się w kluczu głogowskim Jana Kazimierza Lubomirskiego. W 2. poł. XVIII wieku Rudna przypadła w udziale Marii z Lubomirskich Radziwiłłowej. W pocz. XIX wieku wieś należała do hrabiego Filipa von Sveerts-Sporka, dowódcy szwadronu stacjonującego podówczas w Głogowie Małopolskim i jego sukcesorów. W latach 20. XIX wieku właścicielami Rudnej Wielkiej byli już Dąmbscy z Lubrańca (na Kujawach). W poł. XIX stulecia wybudowali oni nowy dwór (zachowany do dnia dzisiejszego). Posiadłości Dąmbskich w latach 1944 – 1945 został skonfiskowany przez komunistyczne władze i rozparcelowany.

Parafia: Parafię Rudna Wielka erygowano w 1912 r., po wydzieleniu z parafii Świlczy. Tworzą ją: Rudna Wielka, Pogwizdów Nowy, Rudna Mała. Do 1995 r. także Rogoźnica, która odłączyła się i stanowi samodzielny rektorat. Rudna Wielka posiada kościół murowany pw. św. Teresy od Dzieciątka Jezus, wybudowany w latach 1928 – 1936. W parafii działają Siostry Służebniczki Starowiejskie.

Początki wsi: Dąbrowa jest jedną z najstarszych osad w regionie. Powstała ona na przełomie XIII i XIV wieku. W 1326 roku była już siedzibą parafii, którą przeniesiono w roku 1417 do sąsiedniej Trzciany.

Właściciele: W XV i 1. poł. XVI wieku Dąbrowa należała do rodziny Sopichowskich h. Półkozic, których siedziba znajdowała się w Będziemyślu. W pocz. XVII wieku wieś obciążoną długami przejął Marcin Łyczko z Rychlic. Kolejnymi posesorami Dąbrowy w XVII stuleciu byli: Mieleccy, Mikołaj Mrowiński, Jakub Żeleński oraz Zygmunt Hynek. W wieku XVIII wieś należała do rodziny Potockich, panów na Sędziszowie. Na przełomie XVIII/XIX wieku właścicielami Dąbrowy byli Sikorscy. Od 1. poł. XIX wieku, aż do 1943 roku dąbrowskim dworem władała rodzina Wojciechowskich: Błażej (1. poł. XIX w.), Wiktor (ok. 1855 r.), Romuald (ok. 1890 r.), Augusta (do 1943 r.). Przed przejęciem dworu na rzecz Skarbu Państwa (lata 1944 - 1945) i rozparcelowaniem, właścicielem majątku był Jan Jędrzejowicz ze Staromieścia – powinowaty Augusty.

Parafia: Parafia (obecna) erygowana była w 1987 r., po wydzieleniu z parafii Trzciany. Posiada kościół murowany, pw. Matki Bożej Królowej Polski, wzniesiony w latach 1987 – 1989.

Początki wsi: Świlcza jest starą, ponad sześćsetletnią osadą, której korzenie sięgają XIV stulecia. Jej pierwotna nazwa brzmiała Svincza. Od początku swego istnienia Świlcza związana była z Rzeszowem. Należała do rozległych dóbr Jana Pakosławica - pierwszego pana na Rzeszowie, po nim (XV – XVI w.) do kolejnych jego sukcesorów.

Właściciele: W pierwszej połowie XVII wieku wieś przeszła w gospodarne ręce Mikołaja Spytka Ligęzy, kasztelana sandomierskiego. Zaopatrzył on swoją posiadłość świlecką, razem z sąsiednią Woliczką, w ustawę wiejską (ok. 1628 r.), regulującą stosunki pańszczyźniane wewnątrz wsi. Przetrwanie do czasów współczesnych tej ustawy stanowi ewenement w skali południowo – wschodniej Polski. Częste najazdy nieprzyjacielskie na te pograniczne ziemie – zwłaszcza okrutny najazd tatarski Kantymira Murzy z czerwca 1624 roku – a także dodatkowe niebezpieczeństwo wynikające z położenia wsi na głównym szlaku komunikacyjnym sprawiły, iż doskonały gospodarz, a przy tym niezgorszy strateg i wódz, kasztelan Ligęza, nakazał we wspomnianej ustawie obwarowanie i uzbrojenie wsi tak, aby mogła się ona skutecznie bronić przed Tatarami. W XVII i XVIII wieku Świlcza należała do znamienitych magnackich rodów: Ostrogskich, Lubomirskich i Potockich. Na przełomie XVIII i w XIX wieku przeszła w ręce hrabiów Skarbek-Borowskich. U schyłku XIX i w początkach XX wieku kilkusethektarowy majątek dworski wykupili Żydzi i rozparcelowali dając świlczanom możliwość powiększenia gospodarstw i tym samym wzrost zamożności.

Parafia: Parafia powstała w na przełomie XIV/XV wieku. Do 1912 roku tworzyło ją 5 miejscowości: Świlcza z Kamyszynem, Rudna Wielka, Rudna Mała (z Rejteradą), Rogoźnica i Woliczka. Do dzisiejszego dnia parafię tworzy Świlcza z Kamyszynem oraz Woliczka. Świlcza posiada kościół parafialny pw. Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny, w bryle neobarokowy, wbudowany w latach 1936 – 1959. W latach 1981 – 1988 wzniesiono kościół dojazdowy w Woliczce.

Strona www Sołectwa Świlcza: http://swilcza.pl/